Tasfiye sözcüğü Arapça kökenli bir
kelimedir. Genel olarak çalışma hayatında kullandığımız bir kelimedir. Ticari
terim olarak ise tasfiye; bir
ticaret kuruluşunun batması, kapanması gibi nedenlerle hesapların kesilerek
ortada kalan maldan ve paradan alacaklılara paylarına düşen miktarın verilmesi
işlemi olarak tanımlanmaktadır.
Gümrük terminolojisinde tasfiye ise gümrük idarelerinde kanuni
bekleme süresi dolmuş olan veya eşyanın fiziki yapısından kaynaklı nedenler
kullanılamayacak olması nedeniyle veya bir yargı kararı sonucu
gerçekleştirilmesi gereken kamulaştırma veya imha söz konusu olduğu durumda
tasfiye kavramından bahsedilebilir. Tasfiyelik duruma gelen eşyaların, Gümrük
Kanunu’nda belirlenen tasfiye yöntemlerinden biri kullanılarak tasfiye edilmesi
gerekir.
Kanuni Bekleme Süreleri
İthal veya transit edilmek amacıyla ülkemize deniz yolu ile
gelen eşyaların gümrük idaresi tarafından eşya konulmasına izin verilen
yerlerde bekleme süresi 45 gündür. Söz konusu eşyaların 45 gün içinde ithalat
veya transit işlemlerinin tamamlanmaması durumunda eşya tasfiye edilecek eşya statüsüne
gelmiş demektir.
Yine ülkemize İthal veya transit edilmek amacıyla, Karayolu,
Demiryolu, Havayolu ile gelen eşyaların gümrük idaresi tarafından eşya
konulmasına izin verilen yerlerde bekleme süresi 20 gündür. Verilen 20 günlük
süre içerisinde eşyaların ithalat veya transit işlemleri tamamlanmaması durumunda
eşya tasfiye edilecek eşya statüsüne gelmektedir.
Gümrük antrepolarına bulunan eşyalar için gümrükçe onaylanmış
bir işleme veya kullanıma tayin edilmesine ilişkin beyannamenin tescilinden
sonra otuz gün içinde gümrük işlemleri tamamlanmayan eşyaların tasfiye edilmesi
gerekir..
Yolcu beraberinde getirilen gümrüğe tabi eşyalar gümrük
beyannamesi verilene kadar gümrük ambarlarına konulmaktadır. Yolcu ambarında
yolcuya ait eşyanın bekleme süresi 3 aydır. 3 ay içinde herhangi bir işlem yapılmaması
durumda eşya tasfiyelik eşya statüsünü alır.
Yargı
Kararına Göre Tasfiye
Gümrük idaresince gümrük işlemleri durdurulan veya alıkonulan
eşya yetkili mahkemece alınan karar doğrultusunda imha veya asli nitelikleri
değiştirilerek tasfiye edilmesi gerekir.
Tahlil
Fazlası Ürünler
Tahlile tabi ürünlerin gümrük laboratuvarında yapılan
tahlillerden sona arta kalan numuneler, tahlil sonuçlarının ilgilisine
bildirilmesinden sonra bir ay içinde alınmayan numuneler, tasfiye edilir.
Antrepoda
Fazla Çıkan Eşya
Antrepolarda veya gümrük idaresince eşya konulmasına izin
verilen yerlerde yapılan sayım sonucunda fazla çıkan eşya tasfiye edilir.
Bozulabilecek
Eşya
Kanuni bekleme süreleri bulunup bulunmadığına bakılmaksızın,
çabuk bozulma ve telef olma tehlikesi bulunan veya saklanması masraflı ve
külfetli olan eşya tasfiye edilir.
Yukarıda yazılı nedenlerden kaynaklı tasfiye edilmesine karar
verilen eşyanın yerinde bulunamaması halinde, ithal eşyasının CIF, ihraç eşyasının
FOB bedeli ile bunlara ilişkin gümrük vergileri tutarları tahsil edilir.
Tasfiyelik hale gelen eşyanın tespit ve tahakkuk belgeleri (tasfiyelik
hale geldiği belirlenen eşya için gümrük idaresinin düzenlemiş olduğu belge ) otuz
gün içinde tasfiye idaresine sunulması gerekir. Tasfiye idaresi, tasfiyeye konu
eşyayı otuz gün içinde teslim almakla mükelleftir.
TASFİYE
YÖNTEMLERİ
Tasfiye
işlemine tabi tutulacak ürünler;
a)
İhale
yoluyla satış suretiyle
b)
Yeniden
ihraç amaçlı satış suretiyle
c)
Perakende
satılmak suretiyle
d)
Kamu
kuruluşları ile özel kanunla kurulmuş vakıf ve derneklere tahsis edilmek
suretiyle
e)
İmha
suretiyle
f)
Özel
yolla
yöntemlerden
biri ile tasfiye işlemine tabi tutulmaktadır.
Tasfiyeden Önce Son Çıkış
İhale yolu
ile satış suretiyle ihaleye çıkarılacak ve perakende olarak satılacak eşyanın,
ihale ilanının yayımlandığı veya perakende satış kararının alındığı tarihe
kadar, gümrük idaresine başvurularak bir gümrük rejimine tabi tutulması veya
gümrük bölgesi dışına yeniden ihracı istenebilir.
İthali Yasak Eşyanın Tasfiyesi
İthali
yasak veya kısıtlamaya tabi olması nedeniyle, yeniden ihraç amaçlı satış
suretiyle tasfiyesi yapılacak eşyanın, ihale ilanın yayımlandığı veya perakende
satış kararının alındığı tarihe kadar gümrük idaresine başvurularak gümrük
bölgesi dışına yeniden ihracı istenebilir.
Yukarıda belirtilen son
iki paragrafta yazılı taleplerin kabul edilmesi, söz konusu eşyaya ait varsa
cezalar ile ambarlama ve elleçleme giderleri ve diğer giderler ile eşyanın
döviz cinsinden CIF değerinin % 1’inin ödenmesine bağlıdır.
Tespit ve Tahakkuk
belgesi düzenlenmiş olan eşyanın bir gümrük rejimine tabi tutulmasına yönelik
başvuru tarihi itibari ile eşyanın satışı gerçekleşmemiş ise tespit ve tahakkuk
belgesinde belirtilen döviz cinsinden CIF değerinin %10’nun on gün içinde döner
sermaye hesabına ödenmesi gerektiği eşyanın sahibine tebliğ edilir.
Tebliğ edilen CIF
değerin %1 ve %10’nun ödenmesi ancak belirlenen süre içinde eşyanın gümrük
işlemlerinin tamamlanamaması halinde eşya hak sahibinin başvurusu üzerine CIF
değerinin % 3 ünün on gün içinde döner sermaye hesabına ödenmesi gerektiği eşya
hak sahibine tebliğ edilir. Ödemenin yapılmasına istinaden eşya hak sahibine
teslim edilir.
Ferhat Baykuş
https://sahingumruk.com/
