Yeni ithalat genelgesi yayınlandı, BPO (Bank Payment Obligation)’nun farkındalığı arttı. Birçok kişi BPO’yu ithalat genelgesi ile duydu, oysa BPO, 2014 yılından beri iç ve dış ticarette dünyada ve ülkemizde başarı ile kullanılan çağdaş bir ödeme yöntemidir.
Teknik olarak akreditife benzer, ancak akreditifin zorlukları olan kurallar, kağıt belgeler, inceleme, rezerv konuları, gecikme gibi işler yoktur. Alıcı ve satıcı aralarında ödemenin BPO ile yapılacağı konusunda anlaşırlar. Sözleşmeye yazarlar. Alıcının BPO’yu başlatması için bankası nezdinde gayri nakdi kredi limiti olması gerekir. Bankasının da BPO yapmaya hazır olması gerekir. Yani işlem şartları ile yükleme sonrası ortaya çıkan bilgileri karşılaştıran bir elektronik platforma sahip olması gerekir, buna TMA (Transaction Matching Application) denir. Alıcı ve satıcının bankası BPO yapmaya hazır ise alıcı bankasına BPO açılması için başvuru formu verir. Bankası talimata uygun olarak şartları TMA’ya girer ve bir veri tabanı (baseline) oluşturur. BPO şartları aynı anda sistem üzerinden satıcıya ulaşır. Satıcı şartları kontrol eder. Şartlar bir akreditifteki gibi; istenen belgeler, belgelerde yer alması gereken bilgiler, mal ismi, yükleme yeri, boşaltma yeri gibi ticari bir işlem için gerekli asgari bilgilerdir. Satıcı şartlar ile mutabık ise yükleme yapar ve yükleme sonrası baseline’nin gerektirdiği bilgileri (araç ismi, yükleme yeri, boşaltma yeri, hazırlanan ve alıcıya gönderilen belge bilgileri) bankasına verir. Bankası bu bilgileri ekrandan TMA’ya girer. TMA eşleştirme yapar. Baseline’deki şartlar ile sonra TMA’ya girilen bilgiler eşleşirse ödeme yapılır. Ödeme ibraz üzerine veya vadeli olabilir. Bankanın ödeme taahhüdü bu eşleşmeye bağlıdır.
2014 yılında ICC tarafından uluslararası kuralları yazıldıktan sonra dünyada ve ülkemizde kullanılmaya başlandı. TİM (Türkiye İhracatçılar Meclisi) sahip çıktı, tanıtım konferansına ev sahipliği yaptı ve böylece o dönemde dünyada ve Türkiye’de henüz birçok banka ve firma daha farkında olmadan bizim ithalat ve ihracatçılarımız farkında oldu ve kullanmaya başladı. Daha sonra bu firmaların bazıları bankalarını zorlayarak bu ödeme yöntemini öğrenmelerini ve kullanmalarını sağladı. BPO’yu kullanan firmalar avantaj ve kolaylığını gördükten sonra zaten kullanmaya devam ediyorlar. BPO da kolaylık, ucuzluk, hız, kurallar ve kağıt belgeler ile uğraşmamak ve banka güvencesi olmak üzere ticaret yapanların ihtiyaç duyduğu her şey var.
Kağıtsız ticaretin önem kazandığı, Dünya Ticaret Örgütü (WTO-World Trade Organization) ve ICC’nin hükümet ve merkez bankalarına dijitalleşme çağrılarında bulunduğu böyle bir dönemde Türkiye devletinin yaptığı çalışmalar, aldığı kararlar ve yaptığı uygulamalar takdire şayandır. Bunlardan biri de BPO’nun bir ödeme yöntemi olarak ithalat genelgesinde yer almasıdır. Burada devletin yaptığı doğru ve yerindedir. Piyasayı koklamak, geleceği görmek ve ticaret yapanların hayatını kolaylaştırmak budur. Burada ithalat genelgesinde aşağıdaki gibi yer almaktadır. 3.madde için bir açıklama yapmak gerekir. Burada BPO, sadece vadeli bir ödeme yöntemi gibi ele alınmış, oysaki BPO ibrazda veya sunumda ödemeli de olabilir. O kısmın aşağıdaki gibi okunması önerilir.
İthalat Bedelleri
MADDE 1 – (1) İthalat bedelleri, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar, bu Karar’a ilişkin 2008/32-34 Sayılı Tebliğ ve Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından bunlara ek olarak yapılacak düzenlemeler çerçevesinde ithalatçı ile ihracatçı arasındaki sözleşmeye ve
uluslararası kurallar ile bankacılık teamüllerine göre bankalar aracılığıyla döviz veya Türk lirası (TL) olarak ödenir.
Ödeme Şekilleri
MADDE 2 – (1) İthalat işlemleri uluslararası kurallar ve bankacılık teamülleri çerçevesinde; “Akreditifli Ödeme”, “Vadeli Akreditifli Ödeme”, “Vesaik Mukabili Ödeme”, “Mal Mukabili Ödeme”, “Kabul Kredili Akreditifli Ödeme”, “Kabul Kredili Vesaik Mukabili Ödeme”, “Kabul Kredili Mal Mukabili Ödeme”, “Peşin Ödeme” ve
Banka Ödeme Yükümlülüğü (BPO) şekillerine göre gerçekleştirilir.
İthalat Bedellerinin Ödenmesi
MADDE 3 – (1)
(7) Vadeli akreditif, kabul kredili, mal mukabili ve
Banka Ödeme Yükümlülüğü (BPO) ödeme şekline göre yapılan ithalatta, firmaların beyanına istinaden görünmeyen işlemlere ilişkin hükümler çerçevesinde faiz transferi yapılabilir.
Açıklama : Burada BPO şu şekilde yer almalıdır; Banka Ödeme Yükümlülüğü (BPO) (Vadeli BPO, Kabul Kredili BPO) ilavesi yapmak gerekir, zira akreditifte olduğu gibi ibrazda ödemeli akreditif (by payment, sight) gibi veri seti [data sets] sunumu ile ödemeli [Sight] BPO da vardır, yani vadeli olmayan BPO’yu ayırmak gerekir.
Abdurrahman ÖZALP
