Gümrük Müşavirinin Disiplin Sorumluluğu

Dış ticaret işlemleri ticaret hayatımızda önemli bir yer teşkil etmektedir. Mevzuatın çeşitliliği, değişken ve kendine has yapısı bu alanda hizmet alanlar açısından bilinmezliklerle doludur. Dolayısıyla dış ticaret sektörü bu konuda uzmanlaşmış meslek erbabına ihtiyaç duymaktadır. İşte gümrük müşavirliği mesleği tam da bu noktada devreye girmektedir. Gümrük mevzuatı ve uygulamalarının spesifik yapısı ile karşı karşıya olan dış ticaret erbaplarına hizmet vermek üzere ortaya çıkmış bir meslek. O kadar ki; gümrük işlemlerinin dolaylı temsilci eliyle takip edilmek istenmesi hallerinde münhasır yetkiye ( Gümrük Kanununun 5. ve 225. maddeleri ile Gümrük Yönetmeliğinin 561/3. maddesi ) sahiptir. Tabi bu kadar yetki beraberinde ciddi sorumluluğu da getirmektedir.

Gümrük müşavirliği mesleği ve gümrük uygulamalarındaki yeri hakkında yukarıda yaptığım açıklamalar, bu işin ne kadar önemli olduğu ve durağanlığı kaldırmayacağına vurgu yapmak içindi. Keza gün aşırı hatta saatli değişimlere açık olan bir mevzuat çerçevesinde işlem yapabilmek; azami dikkat, özen ve mevzuat takibi gerektirmektedir. Tabi buna ne kadar dikkat edilse de beklenmedik/istenmedik durumlarla karşılaşılabilmektedir.

Gümrük Kanunu ve 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu çerçevesinde idarelerce yapılan kontrollerin gümrük müşavirinden bağımsız olarak düşünülmesi mümkün değildir. Tabiidir ki bu tespit, her takibatta gümrük müşavirinin sorumlu olmadığı anlamına gelmemektedir. Ancak uygunsuzluk şüphesiyle yapılan her işlemde gümrük müşaviri açısından da değerlendirme yapılması gerektiği de açıklamaya ihtiyaç duymamaktadır. Gümrük müşaviri bunun sonucu olarak; 5607 sayılı yasa özelinde adli yönden, Gümrük Kanununun Geçici 6. maddesi çerçevesinde de disiplin hukuku yönünden incelemeye tabi tutulmaktadır. Bunların sonucu olarak da sorumluluklarının tespiti hallerine göre adli ve/veya disiplin cezaları ile karşılaşabilmektedir.

Bu yazımızda da adli olaylara ilişkin yapılan takibatta gümrük müşavirinin sorumluluğu konusunu ele alacağız.

Gümrük müşavirinin sorumluluğu, Gümrük Kanununun 181/2 maddesinde somutlaştırılmıştır. Madde ile sorumluluğun kapsamı; beyanda kullanılan verileri bildiği ve ya mesleği icabı bilmesi gerektiği durumlarla sınırlı tutulmaktadır. Burada “mesleği icabı bilmesi gerektiği” kavramı önem arz etmektedir. Keza yukarıda da bahsettiğimiz gibi; gümrük müşaviri, kendine has mevzuatı ve uygulamaları olan gümrük işlemlerinde münhasır yetkiye sahip olduğu da göz önünde bulundurulduğunda, mesleği gereği bilmediği şeyin olmaması kabul edilebilecektir. Bu kabul gümrük müşavirliği mesleğini onore etmekle birlikte, ceza hukuku açısından bu şekilde genel bir öngörüyle hareket edilmesi öncelikle masumiyet karinesini zedeleyecektir. Nitekim 5607 sayılı yasa kapsamında yürütülen soruşturma ve kovuşturmalarda; asli mercilerce bu sorumluluk tespit edilirken olabildiğince dar yorum yapılarak somut tespitler aranmaktadır.

Gümrük müşavirince işlem yapılan ve adli takibata konu edilen işlemlere ilişkin olarak ceza yargılamasının yanında Gümrük Kanununun Geçici 6. Maddesi dahilinde disiplin soruşturması da yürütülebilmektedir. Disiplin soruşturmalarına ilişkin olarak değerlendirme yapılırken de; sorumluluk esaslarının, adli takibatta bahsettiğimiz şekilde belirlenmesi önem arz etmektedir.

Gümrük müşavirine ilişkin yürütülen adli takibat sonucunda mahkumiyet hükmü kurulması ve kararın kesinleşmesi halinde; disiplin cezası verilmesi bir tarafa, mesleğe kabul şartları kaybolmuş olacağından sorumluluk bulunup bulunmadığı hususunda açıklama yapmaya gerek duymuyorum. Disiplin soruşturması açısından irdelenmesi gereken husus; takipsizlik/beraat kararı alınması halinde ortaya çıkmaktadır.

Gümrük müşaviri hakkında adli takibata konu edilen işlemlere ilişkin yürütülen disiplin soruşturmalarında, işlemin yalnızca adli takibata konu edildiği gerekçesiyle disiplin cezası uygulanması hukukla pek bağdaşmayacaktır. Nitekim disiplin hukukuna ( memur veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşu üyeleri vb. hakkındaki ) ilişkin emsal içtihatlarda da; disiplin cezasına konu fiile ilişkin olarak yürütülen adli soruşturma/kovuşturma neticesinde suçun oluşmadığı yönünde karar ( takipsizlik/beraat ) verilmesi halinde aynı fiile ilişkin olarak disiplin cezası verilmesinin hukukla bağdaşmayacağı yönünde kararlar verilmektedir. Bu halde gümrük müşavirine ceza verilebilmesi için adli takibata konu edilen işlemde, adli mercilerce yapılan tespitlerin yanında, Gümrük Kanununun 181/2 kapsamında “bildiği veya mutat olarak bilmesi gerektiği haller” yönünden değerlendirme yapılması ve ceza hukukunun temel prensipleri çerçevesinde dar yorum yapılarak somut bulgulara dayanılmasının hakkaniyet gereği olduğu kanısındayım

Gümrük müşavirlerinin sorumluluğu üzerine şahsi görüşlerimi içeren bu yazımı okuma sabrını gösterdiğinizi için teşekkür ederim.

Saygılarımla,