Bildiğimiz üzere, Gümrük Kanununun 5 maddesine göre, Bütün kişiler, gümrük mevzuatı ile öngörülen tasarrufları ve işlemleri gerçekleştirmek üzere gümrük idarelerindeki işleri için bir temsilci tayin edebilirler. Temsil, doğrudan veya dolaylı olabilir. Temsilci, doğrudan temsil durumunda başkasının adına ve hesabına hareket eder. Dolaylı temsil durumunda ise kendi adına, ancak başkasının hesabına hareket eder. Temsilci, temsil edilen kişi namına hareket ettiğini beyan etmek, temsilin doğrudan veya dolaylı olduğunu belirtmek ve sahip olduğu temsil yetki belgesini gümrük idarelerine ibraz etmek zorundadır.
Rejim beyanlarının, doğrudan veya dolaylı temsil yoluyla yani Gümrük Müşavirleri eliyle yapılması kanuni zorunluluktur. Örnek olarak Serbest dolaşıma giriş rejim beyanında ,antrepo rejimi beyanında veya başka bir rejim beyanında bulunulurken doğrudan temsilci veya dolaylı temsilci olmadan,sadece bir vekâletname ile beyanda bulunmak mümkün değildir.
Gümrük kanununu temsil hakkı isimli başlığında, transit rejim beyanını herkesin dilediği gibi yapabileceği gibi bir istisna veya ayrıcalık bulunmamakla beraber, asıl sorumlu ne eşyayı taşıtan ne de vekaletname ile beyanda bulunan yetkisiz kişiler değildir. Asıl sorumlu taşınan eşyanın vergilerini Teminatolarak veren kişi yani eşyayı taşıyandır.
Bu durumda Gümrük Kanunun 235/5. Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen ve transit rejim beyanında bulunulan serbest dolaşımda olmayan eşyanın, beyan edilenden belirgin bir şekilde farklı cinste eşya olduğunun tespiti halinde, farklıçıkan eşyanın gümrüklenmiş değerinin iki katı idari para cezası verilir. Maddesinin idare nezdinde muhatabı kimdir veya kim olmalıdır.
Türkiye’de ortalama 3000 civarında Gümrük Müşaviri vardır. Unvanında Gümrük Hizmetleri, Gümrük ve lojistik hizmetleri vs. gibi ibareler geçen, mevzuatımıza göre bir müşavir sadece bir şirkete ortak olabiliyorken kayıtlı Müşavir sayısının çok daha üzerinde bu unvanları kullanan şirketler olduğu nasıl izah edilebilir. Peki bünyesinde hissedarı, Gümrük Müşaviri olmayan bir şirket, vekaletname ile transit rejim beyanında bulunabilir mi ? Hayır, yukarıda bahsi geçen 5. maddeye göre bulunamaz.
235/5. Maddede geçen Gümrüklenmiş değer, eşyanın CIF kıymeti artı Gümrük vergileri olduğuna ve bunun iki katı bir ceza olduğuna göre yapılacak yanlış G.T.İ.P. beyanı durumunda oldukça yüksek miktarlarda bir ceza ile karşı karşıya kalınması kaçınılmazdır. Sadece vekaletnameye dayalı ve Bünyesinde Gümrük Müşaviri bulunmayan, transit rejim beyanlarında bulunan bir şirket düşünülebilir mi ? Böyle bir şirket veya özel kişi müteselsil sorumluluk taşır mı ?Bu soruların cevabı da tabi ki hayır.
Mevzuatımızın en önemli hususlarından birisi olantemsil hakkının düzenlenerek , transit rejim beyanını yetkisiz kişilerin yapmasının önlenmesi, transit rejimi kapsamında eşyasını taşıtan, eşyayı taşıyan (asıl sorumlu) ve idare açısından oldukça elzem bir konudur.
Sadece bir vekaletname ile ve hiçbir kanuni sorumluluk (müteselsil) taşımayan, 235/5. Maddedeki “beyan edilenden belirgin şekilde farklı cinste eşya” nın anlamını bilmeyen, GTİP tespiti gibi bilgi, birikim ve ehliyet gerektiren işlemlere vakıf olmayan konunun ve sorumluluğun öneminden bi haber kişilere, transit rejim beyanında bulunduran taşımacılık şirketlerini cesaretlerinden ötürü tebrik etmek gerekir.
Olcay ŞAHİN
Gümrük Müşaviri
