TOBB’u sektörümüzde olan herkes bilir. Kanunla kurulmuş önemli görev ve fonksiyonlara sahip kefil kuruluş. Konumuz TOBB’un birinci B’si olan BORSA’lar ve Borsa’ların Kotasyon Listesi. İthalatçının merkezinin bulunduğu yerleşim yerinde faaliyet gösteren Borsanın Kotasyon Listesinde yer alan eşyaların listede belirtilen en az limitlerin ithalat yapılarak yıllık bazda aşılması durumunda ithalatçılar hakkında 5174 sayılı kanun hükümleri uygulanması.
Her Borsa kendi listesini Ticaret Bakanlığına onaylatıyor. Listede Hububat, Hububat Mamulleri, Bakliyat ve Mamulleri, Yağlı Tohumlar, Küspe ve Prina, Nebati Yağlar, Hayvansal Yağlar, Çeşitli Gıda Maddeleri, Orman Mahsulleri, Tekstil Maddeleri, Kuru ve Yaş Meyveler, Tekstil Ham Maddeleri, Kasaplık (canlı) Hayvanlar, Hayvansal Yağlar, Ham Deriler, Çeşitli Maddeler adı altında eşya grupları listelenmiş. Örneğin Polatlı Ticaret Borsası Kotasyon Listesinde ve İstanbul Ticaret Borsası Kotasyon Listesinde kuru soğan mevcutken, Antalya Ticaret Borsası Kotasyon Listesinde kuru soğan bulunmuyor. Ayrıca en az limitlerde farklı. Örneğin “arpa” için en az limitler Antalya Borsasında 100 kg, Polatlı Borsasında 1000 kg, İstanbul Borsasında 600 kg dır. En az limitte bir standart bulunmuyor.
5174 sayılı Kanunun “Borsaya kayıt zorunluluğu” başlıklı 32 nci maddesi 1 nci fıkrasında;
“Madde 32- Ticare borsası kotasyonuna dahil maddelerin alım veya satımı ile uğraşanlar, bulundukları yerin borsasına kaydolmak zorundadırlar. Buna uymayanların kayıtları, borsaca re’sen yapılır ve kendilerine tebliğ edilir. Meslek gruplarına göre yapılacak bu üye kayıtları, elektronik ortamda Bakanlık ve Birlik bünyesinde düzenlenten ortak veri tabanında güncel olarak tutulur.”
Hükmü mevcuttur.
İstanbul Borsasında; Çeşitli Maddeler başlığı altında “her nevi sabunda” yer almaktadır. bu konunun gündeme gelmemesinin nedeni Sabun cinsi eşya dışında ve canlı hayvan dışında Kotasyon Listesindeki eşyaların ithalatının hemen hemen hiç olmamasıdır. Bununla birlikte, 2019 yılında patates ve kuru soğan ithalatı kolaylaştırılmıştır. İç piyasadaki arz dengesi bozulduğunda, dış ticaret enstrümanı olarak tarife kontenjanı uygulayarak ya da gümrük vergisini genellikle sıfırlayarak fiyat dengesi sağlanmaktadır. 2019 yılında kuru soğan ve patates için uygulanmıştır.
Kanunda alım-satım ifadesi geçmekte, ithalata-ihracata bir atıfta bulunmamaktadır. Bu nedenle Borsalar, Kotasyon Listesinde yer alan eşyalardan en az limiti aşan eşya ithalatçılarına BİLGE beyanname paylaşımı sonucu şirket merkezi dikkate alınarak 32 ni madde kapsamında re’sen üyelik işlemi yapılması söz konusu olmaktadır.
Antalya’da soğan ithalatı yapan yükümlü Kotasyon Listesinde bu ürün olmadığı için 32 nci madde kapsamında işlem yapılamayacak, ancak İstanbul merkezli bir firma ithalat yaptığında 32 nci madde kapsamında işlem yapılması için Borsa firmaya tebligat çıkaracaktır.
İstanbul Ticaret Borsası Kotasyon Listesinde Av Derileri kısmında VAŞAK yer almaktadır. VAŞAĞI ben çocukluğumda ciklet çıkartmasında gördüm. CITES kapsamında bu listenin de güncellenmesi gerektiği kanaatindeyim.
5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu’na göre kurulmuş olan ticaret borsalarına tescil ettirilmesi zorunlu olan (borsa kotasyon listesine dahil) ürünler ihracat aşamasında borsa tescil beyannamesinin ibrazı uygulaması 2007 yılına kadar uygulandı. İhracatta etkisiz olduğu için ithalatta ta aynı olmalı.
Ticaret Bakanlığınca; Türkiye’deki tüm Borsalarca Kotasyon Listesinde olan ürünlerin ithalatında ve kurban bayramı yaklaşırken canlı hayvan ithalatları dahil 5174 sayılı Kanunun 32 nci madde uyarınca işlem yapılmaması konusunda yazılı duyuruya ihtiyaç bulunmaktadır.
Recai HERGÜN
YGM
Kotasyon Listeleri:
http://www.istib.org.tr/bilgilendirme/kotasyon-listesi/16
https://www.polatliborsa.org.tr/kotasyon-listesi/
https://www.antalyaborsa.org.tr/yonetim/pdf/kotasyon.pdf
